صنایع خلاق و اقتصاد خلاق

صنایع خلاق، اقتصاد خلاق و شرکت­های خلاق

اجرایی شدن «اقتصـاد مقـاومتـی» به دور از شعارها و هیاهوهای سیاسی، به تمرکز و توجه جدی به توانمندی های داخلی و بومی، تقویت زیرساخت‌ها و ساز و کارهای مناسب و متناسب با توسعه اقتصادی کشور، همگرایی بخش­های مختلف حاکمیت و دولت و همیاری و همکاری مردم برای دستیابی به اهداف توسعه­ ای، باورمندی به توان و استعدادهای ملی و مردمی و مبارزه جدی با فساد و تبعیض و رانت نیاز دارد.

هنگامی که صحبت از اقتصاد مقاومتی می­شود، اندیشمندان و محققین برای این اقتصاد، خصوصیاتی را برمی­شمرند که مهم ترین آنها عبارت است از:

• تاب­ آوری در مقابل عوامل بیرونی
• مردم ­بنیاد و متکی به ظرفیت های مردمی
• بهره ­ور در استفاده از منابع داخلی
• درون­زا
• برون­گرا
• دانش­ بنیان
• عدالت­ محور
• ایران ساخت

از سوی دیگر در دو دهه اخیر با طیف جدیدی از صنایع و فناوری­های نرم مواجه هستیم که در ذیل عنوان کلی «صنایع خلاق» نامگذاری شده­اند. بر این اساس، صنایع خلاق، به چرخه هایی از خلق، تولید و توزیع کالاها و خدمات اطلاق می­شود که خلاقیت و سرمایه فکری را به عنوان ماده خام به کار می­گیرد.

به عبارت دیگر صنایع خلاق متشکل از مجموعه­ای از فعالیت­های دانش ­بنیان هستند که دانش به معنای موسع از جمله دانش ضمنی و فناوری­های مبتنی بر حوزه هنر و فرهنگ و نه محدود به آن را در خدمت تولید ارزش افزوده اقتصادی قرار می­دهند و بنابراین، واجد پتانسیل درآمدزایی از تجارت و نیز مشمول حمایت حقوق مالکیت فکری هستند. امروزه، شرکت­های زیادی در جهان که به عنوان شرکت خلاق شناخته می­شوند، از این فناوری‌ها به‌عنوان دارایی‌های مهمی برای رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی بهره برده­ اند. شرکت خلاق به شرکت‌هایی گفته می‌شود که جوهره رشد آنها خلاقیت و نوآوری برای ارائه محصولات و خدمات جدید و مدل‌های نوین کسب و کار در سطح بازار هدف است.

طبق تعریف آنکتاد، صنایع خلاق به چهار دسته: میراث فرهنگی، محصولات هنری، محصولات رسانه­ای و محصولات مبتنی بر آفرینش­های کارکردی، تقسیم می­شوند.

همانطور که از تعریف فوق مشخص است یکی از نزدیک ترین صنایع به مفهوم اقتصاد مقاومتی، از میان صنایع متعدد و متنوع پیش­روی کشور برای برنامه­ریزی، سیاستگذاری و سرمایه­گذاری، “صنایع خلاق” است.

از آنجایی که ماده خام این صنایع، خلاقیت و سرمایه فکری است، بیش از هر صنعت دیگری در مقابل عوامل بیرونی تاب­آور است و اساساً از تیررس هجوم و آسیب عوامل خارجی و بیگانه مستقل است.

به دلیل آنکه صنایع خلاق مبتنی بر ذخایر فرهنگی یک ملت شکل می­گیرد، آن را هم ­مفهوم با صنایع فرهنگی می­دانند. بر همین اساس این صنایع مردم­ بنیاد بوده و درون­زا هستند. میراث فرهنگی و صنایع دستی، اسباب بازی، موسیقی، گردشگری و موزه­داری همگی زیر مجموعه­ هایی از صنایع خلاق هستند که  نشان از مردم­بنیاد بودن و درون­زا و برون­گرا بودن این صنعت دارند.

همانطور که در تعریف این صنایع مشخص شد، این صنایع مبتنی بر فعالیت های دانش ­بنیان و برآمده از فناوری های سخت و نرم، متکی بر دانش صریح و نیز ضمنی شکل می­گیرند و فناوری در این صنعت به تولید انبوه محصولات، نوآور شدن و بهره­ور شدن آن کمک می­نماید.

صنعت فرهنگی و صنایع خلاق نیازمند صادرات و عرضه جهانی است. بخشی از صنایع خلاق یک کشور به ویژه کشورهایی با جمعیت های کم و متوسط در سطح جهان، صرفاً با صادرات، اقتصادی می­شود و این خود ناظر به برون­گرا بودن این صنعت است.

حال که کشور ما تحقق اقتصاد مقاومتی را به عنوان مهم ترین هدف خود در نظر گرفته است و از سوی دیگر با تحریم­ها و دست­اندازی های کشورهای غربی و آمریکا مواجه هستیم، انتخاب صنعت دارای اولویت کشور برای توجه و سرمایه­ گذاری در آن، از اهمیت بیشتری نسبت به سال های قبل برخوردار است و صنعت فرهنگی و صنایع خلاق، بیش از هر صنعت دیگری شایسته انتخاب و توجه به عنوان صنعت محوری توسعه این کشور میباشد. برنامه توسعه زیست­بوم شرکت­های خلاق در همین راستا تدوین شده است.

صنایع خلاق صنعتی درون­زا و برون­گرا و متکی بر فرهنگ بومی ما است که می­تواند با هزینه ­های بسیار نازل در قیاس با صنایع دیگر اشتغال ایجاد کند و محصولات دانش­بنیانی با ارزش­افزوده بالا به دنیا عرضه نماید. همچنین صنعت فرهنگی و صنایع خلاق یک مواجهه فعال، و نه انفعالی، در برابر هجمه­ های فرهنگی است.  شرکت های خلاق، مجموعه­ هایی هستند که با حداقل هزینه ایجاد شغل نسبت به صنایع دیگر و سرعت راه ­اندازی و حاشیه سود بالا نسبت به کسب و کارهای دیگر، نقش مؤثری در تحقق این هدف ایفاء می­کنند.